MEMORIAS DUN NENO LABREGO

Hai unha chea de anos a nosa profesora de Lingua mandounos ler Memorias dun neno labrego. Eu son desa xeración que se iniciou na lectura en galego con esta obra. Para min ten por tanto un valor afectivo que hai que engadir ao do propio texto.

Anos despois vinme eu mesma na tarefa de ter que escoller unha lectura para os meus alumnos. Nunca me decidín pola historia de Balbino. Sempre lle tiven medo. Se eu, que me criara no perímetro rural da cidade de Ourense, xa non partillaba máis ca algunhas vivencias do neno, como veriades vós ese mundo. Quizais non desexaba averigualo.
Este ano alguén máis valente ca min propuxo o libro. Sígolle tendo medo, pero agora xa coa esperanza de que ao ler vexades que o neno foi máis alá do seu tempo e do seu contexto. Que as memorias son unha homenaxe ao noso país, a un xeito de vida e á nosa dignidade como galegos. A dedicatoria do autor di: A todos os nenos que falan galego. Gustaría de que vós vos sentísedes incluídos.
Información sobre a obra aquí

TIJERADEORO, UN XASTRE FILLO DOUTRO XASTRE

Tijeradeoro, o pai

Tamén me tiven que valer do Tijeradeoro, que era un xastre, fillo doutro xastre, compañeiro de agulla do Milhomes... Páx. 9. Galaxia, 1978.

Esta entrada leva meses facéndome as beiras, pero non colleu forma ata agora. Agora si é tempo. Quero unir as miñas palabras ás que se dirán mañá en San Francisco, nomeadamente ás dos meus alumnos. Esta é a miña homenaxe a Blanco Amor. Para ser xustos, nin sequera é enteiramente miña; fíxoa posible a xenerosidade da familia do Tijeradeoro, en concreto a dun neto seu, gardián das historias familiares. Foi el quen me fixo chegar as fotos, quen me contou que o Tijeradeoro naceu e viviu sempre na Rúa da Paz na veciñanza de insignes ourensáns como Risco e Otero, e preto do propio Blanco Amor.

Tijeradeoro, o fillo

E aínda que morreu novo, o seu nome pervivirá con todo o dereito, pois o autor d´A esmorga quixo citalo como fonte dun dos textos cume da narrativa do século XX.     

ROSALIA E OVIDIO

A paixón por Rosalía vénme por razóns varias, unhas máis cargadas de obviedade ca outras. O que si terei que confesar é a miña entrega absoluta ás paisaxes que retratou o seu fillo Ovidio. Mesmo intúo similitudes entre os tormentos suxeridos pola pluma e os do pincel. A angustia, a sensación opresiva desa tristura que asfixia, que funde o peito, eu véxoas en versos de Rosalía e nos lenzos do malogrado Ovidio, falecido cando, non cumpridos os trinta, iniciaba un camiño que prometía un grande artista.

E a seguir, os versos da nai.

¡Cal as nubes no espazo sin límites
errantes voltexan!
Unhas son brancas,
outras son negras;
unhas, pombas sin fel me parecen,
despiden outras
luz de centela...

Sopran ventos contrarios na altura
i á desbandada,
van levándoas sin orden nin tino,
nin eu sei pra onde,
nin sei por que causa.

Van levándoas, cal levan os anos
os nosos ensoños
i a nosa esperanza.

Do íntimo, Follas novas

SANTA MARIA DE REZA E AIRAS PAIS

Esta igrexiña, románica  na súa orixe, está a escasos quilómetros de Ourense capital; xa fixen referencia a ela noutra ocasión. É esta terra de viño,cereixas e bos pescos; os mellores coñecedores do río atopábanse aquí, aínda que sempre en rivalidade cos de Canedo, na outra banda. 

Románica é tamén a primitiva imaxe da parroquia, hoxe no museo da catedral de Ourense, e que ten curiosa historia, porque segundo Enrique Bande foi atopada en 1964 baixo un retablo lateral. Fáltalle o neno e foi totalmente mutilada, din os entendidos que para vestila máis facilmente ao ser sacada en procesión. 

Reza xa ten historia, fica dende antigo nos cancioneiros medievais, pois un xograr supostamente de aquí ambientou neste escenario dúas cantigas de amigo. O xograr en cuestión é Airas Pais.

Quer'ir a Santa Maria e, irmanas,treides migo,

e verrá o namorado de bom grado falar  migo;

quer'ir a Santa María de Reça,

u nom fui há mui gram peça.

Se alá foss', irmana, bem sei que meu amig'i verría,

por me veer e falar migo, ca lho nom vi noutro día;

quero ir a Santa María de Reça,

 u nom fui há mui gram peça.




Por vee'lo namorado que muit' ha que eu nom vi,
irmana, treides comigo, ca me dizem que vem i
a Santa María de Reça.

Porque sei ca mim quer bem e porque vem i mui coitado,
irmana, treides comigo, ca sei que vem i de grado
a Santa María de Reça.

Por vee' lo meu namorado, que por mi gram mal levou,
treides comigo, ai irmana, ca mi dizem que chegou
a Santa María de Reça.

O MAIO QUE EU LEMBRO

Ultimamente dáme moito por ocupar o tempo libre de que dispoño coa absurda tarefa de rememorar lugares que visitei, persoas que coñecín e non volveron pasar pola miña vida, datas inútiles, acontecementos pasados e en igual medida intrascendentes... Todos, supoño, temos as nosas teimas, as nosas obsesións e os nosos medos.

Un deses lugares é o Alentejo. E un deses acontecementos é unha festa dos maios en que participamos un grupo de nenos. Nin gañamos nin seguramente o mereciamos, pero aínda podo sentir o sabor da decepción. A nosa memoria é ben curiosa. Sempre hai algo que chama á porta da lembranza, neste caso foi o  vídeo e os versos de Curros destes días.

 Aí vén o maio
de frores cuberto
puxéronse á porta
cantándome os nenos
os puchos furados
pra min estendendo
pedíronme crocas
dos meus castiñeiros

Pasai rapaciños
calados e quedos
que o que é polo de hoxe
que darvos non teño
eu sonvos o probe:
o povo galego
pra min non hai maio,
pra min sempre é inverno.

Cando eu me atopare
de donos liberto
que o pan non mo quiten,
trabucos e préstemos
que, coma os do abade,
frorezan meus eidos
chegado haberá entón
o maio que eu quero.

Queredes castañas
dos meus castiñeiros?...
Cantádeme un maio
sin bruxas nin demos:
Un maio sin segas,
usuras nin preitos.
Sin quintas, nin portas,
nin foros, nin cregos.

Espero sigades collendo con humor todos os olvidos.

REMUÍÑO. DÍAZ CASTRO

[…] Crebouse a paz coma un fío

Nos dentes fríos de abril.

Perdido no remuíño,

Xa non hai piedade para min!

Ti, cabelos de ouro e de  aire,

Nena, en que ceio te vin?

Chuchoume unha meiga os ollos,

Ti xa non es metá de ti. […]

A algún de vós cadráronlle estes versos nesa proposta de ilustrardes poemas de Díaz Castro. Parecéronvos dífíciles, sobre todo, na segunda estrofa. Non o son tanto se lemos o poema enteiro.

Estes son versos anguriados, abril móstrase invernal, non ten a ledicia da primavera. O poeta séntese perdido, xa non lembra, xa non ve o rostro do amor. Nada existe para el, nin o perdón. Con todo lede o poema, veredes que ao final sempre sae o sol.

A ESCRIBIR!

Nestas datas choven as convocatorias de certames literarios. Xa sei que non se pode atender a todo, pero aquí vos deixo a  doutro, o da Asociación Cultural O Facho.

É en homenaxe a Carlos Casares, gañador deste mesmo concurso no ano 68, coa obra A galiña azul, unha galiña diferente non só na cor, senón tamén en que fai cocorocó, e por iso o malísimo Manolito Listón quere matala. Toda a vila a xeito de Gamonal se une entón para salvar a galiña azul. Bonito, non?