BO NADAL TAMÉN NAS INDIAS

A anaconda-güió ten paciencia infinita. Se ole becerro á beira do río, bótase a durmir tranquila. Na punta do rabo ten un cono invertido, groso, un funil duro que serve para atar. A serpe procura unha raíz no fondo, dálle unha volta ao rabo e ata forte. Despois agarda e dorme. O becerro ha ter sede algún día. O facendeiro vacía toros de pau e pon sal aquí e acolá. Ao becerro novo gústalle lamber o sal. Logo bebe, bebe, bebe. A güió sábeo. Cando o becerro entra no lameiro vai desconfiado. A primeira vez a serpe non se move. O tempo vai dando confianza. Un día o  becerro entérrase na lama e vai saíndo pausado, lento, tranquilo. Aí é cando a güió vén pouquiño  a pouco esvarando no fondo, desde atrás, no lusco e fusco do serán. O becerro non se apercibe de nada. De súpeto, sente a corda da forca no pescozo: é a anaconda- güió. Dá unha volta á gorxa do animal e crava os dentes feros no fuciño, nas mesmas fontes do respiro. O becerro apavorado turra de si sen folgos. A serpe estira ata facerse delgada coma un fío. O becerro empurra para diante. Brúa. Volve atrás. A serpe encolle como goma mol. Horas de estira e encolle ata que o becerro  mete o belfo no fango. A anaconda envolve, envolve, envolve. E tritura. Quebra óso a óso. Despois engole o animal enteiro. Sen présa. O tempo non conta. Xa mo dicía Vicente Anzola, o compañeiro: reloxo na selva é tempo perdido.

                                                           A. Avilés de Taramancos, Nova crónica das Indias

Hoxe volvín traballar con este texto. Había xa un tempo que non botaba man del e ocorréuseme presentárvolo como un agasallo. Case me dá a risa, porque, a verdade moi navideño non é, pero éme igual.  Haberaos máis adecuados, non teño dúbida, pero non terán nin a súa maxia nin a súa fermosura.

                 Que os reloxos sexan para todos vós tempo perdido neste nadal!  

A PEDRA DO TANGARAÑO

De panoramio.com

A Concellería de Educación do Concello de Ourense vén de convocar o II Certame de Microrrelato On Line, certame que o noso compañeiro Álvaro Glez Leiro gañou na súa primeira edición. As bases podédelas consultar en Camiño longo. Alí veredes que o tema deste ano son as lendas e supersticións de Galicia.

Eu gustaría de ler un relato inspirado na pedra do Tangaraño. Cada vez que alguén a menciona sinto remorsos e lembro a avoa María. Ela era de Pazos, lugar moi próximo á pedra. Moitas veces me contou como a nai a obrigaba de mociña  a ir ao penedo, e aínda que eran catro irmás, só ela, polo seu nome, era a enviada. E a mociña María agochábase en mil sitios, pero sempre acababa tendo que ir. Nos meus 16 anos era un castigo escoitala e incluso me parecía que xa se lle ía algo a cabeza, cando lle oía algunhas cousas. Como lamento, tantos anos despois, non ter valorado canto me contou!

A avoa vía o seu nome como unha desgraza, porque as Marías que ían ao Tangaraño collían sona de bruxas, os mozos non lles falaban no baile e adoitaban quedar solteiras. E ela quería casar. E casou, e mesmo tivo antes certos amores, pero aí si lle vou gardar o segredo. 

Tres Marías, un caldeiro de cinc novo cheo de pez e roupiña tamén nova para o neno era o necesario no ritual de desentangarañar o meniño que non medraba. A roupa que levaba posta metíase na pez e aparecía a figura do animal ou persoa que o entangarañara. 

 

 Estiven ben veces en Cova de Lobo, pero nunca baixei ao Tangaraño. Sei máis ou menos por onde estaba o carreiro, mais non sei chegar e os que poderían guiarme xa non están comigo. Gustaríame poder crer que agora me  levan da man por outros camiños.

MARÍA PÉREZ, A BALTEIRA

Alguén estes días mostrou certo interese pola figura de María Balteira. Realmente é das poucas mulleres con nome propio que se menciona, cando falamos de lírica galego-portuguesa e é desde logo a máis afamada. ( A virxe non conta, supoño)

Gustoume esa vosa curiosidade, porque é certo que o poder de sedución desta muller chega aos nosos días. Vede se non os fermosos versos de Uxío Novoneyra.

i entre tódalas soldadeiras sóla ti María a Balteira
 belida dos dados donda da danza a primeira

María Péres, a Balteira, non foi a rapaciña inocente, protagonista das cantigas de amigo nin a senhor altiva, protagonista da cantiga de amor. Foi unha muller de carne e óso que viviu como quixo, que non se dobregou ante o que para ela se pedía: ser esposa ou freira. Só temeu a vellez, o inferno e a morte. Curiosa personaxe!

As noticias que temos da máis sonada das soldadeiras medievais véñennos das cantigas de escarnio. Aí é pintada como prostituta de clientela varia, xogadora de dados, propagadora de doenzas venéreas, supersticiosa e medio bruxa.

Sábese que esta soldadeira nacida perto de Betanzos frecuentou as cortes de Fernando III e de Afonso X. Sábese tamén que mantivo relación con Pedro Amigo de Sevilla e Pedro D'Ambroa betanceiros coma ela.

E somus mal enganadus

todos d'esta merchandía

e nunca himus vingadus

Mays mande Santa María

que prenda hy mal joguete

o d'Ambroa que a fode.

E ela porque promete

cono, poy-lo dar non pode?

                                                                             Vaasco Pérez Pardal

Hai datos que testemuñan que pertencía á baixa nobreza e que cedeu a herdanza recibida da nai aos monxes cistercienses de Sobrado, o que unido a outros favores  prestados aos frades, lle aseguraría á soldadeira unha renda vitalicia. 

Parece que foi así mesmo a unha cruzada a Ultramar (non se sabe se unicamente con fin relixioso), o caso é que tal viaxe a fixo albo dos escarnios de Pero da Ponte.

Maria Pérez, a nossa cruzada

quando veo da terra d'Ultramar,

assi veo de perdon carregada

que se non podia con el en erguer,

mais furtan-lho, cada u vai maer,

e do perdon já non lhi ficou nada.

 Ata se di que tivo trato con mouros, por encargo de Afonso X. Co paso dos anos perde beleza e gaña medo á morte e piedade relixiosa, sobrevivindo como alcaiota e como unha vítima máis do sexismo de tantas épocas. 

MORADIÑA PARA O MÁIS ALÁ

Poucos metros, pero todos habitables. Soleado. Espléndidas vistas.

Ultimamente vemos con acostumada indiferenza estes rótulos en inmobles de todo tipo. Talvez sexa a primeira vez que os vedes nesta singular propiedade e mesmo haberá quen sinta calafríos no corazón ante a imaxe. Ben é certo que isto se pode interpretar como un dos múltiples efectos da crise económica, pero eu prefiro velo como unha mostra dese carácter eminentemente práctico do home galego que se manifesta tamén ante a morte. Aquí tradicionalmente atuamos a morte, nunca se agochou nin se evitou falar dela. Se a máxima aspiración dun pai era deixarlles aos fillos casa para a vida e para a morte, por que non pór no mercado ambas se se precisa? 

Quen estea interesado e queira máis detalles deberá visitar unha parroquia perto de Ourense, á beira do Miño e cunha fermosa igrexa que no século XIII xa foi mencionada nunha cantiga de romaría.

SCIENCE FICTION I

Saramago poeta. Un posible refuxio para os que están  na conca do Miño prisioneiros dun verán que segundo algunhas previsións non ía ser moi bo. Así son as cousas.

SCIENCE FICTION I

 

Talvez o noso mundo se convexe
na matriz positiva doutra esfera.

Talvez no interespazo que media

se permuten segredas migracións.

Talvez a cotovia, cando sobe,

outros niños procure, ou outro sol.

Talvez a cerva branca do meu soño

do cóncavo rabaño se perdese.

Talvez do eco dun distante canto

nacese a poesía que facemos. 

Talvez só amor sexa o que temos,

talvez a nosa coroa, o noso manto.

                                                                                         De Os  poemas possíveis

De flickriver.com

Afortunada cotovía!

XOSÉ MARÍA DÍAZ CASTRO. LETRAS GALEGAS 2014

De lamujerforzuda.wordpress.com

No 2014 homenaxearemos a Xosé Mª Díaz Castro (Guitiriz, 1914 - Lugo, 1990), un poeta da chamada "Xeración do 36". 

Díaz Castro insírese na poética paisaxística, de longa tradición na nosa literatura. Publicou un único libro, Nimbos (1961), nel podemos atopar o poema "Penélope", presenza obrigada en calquera antoloxía da poesía galega. Remítovos a Camiño longo. 

 

Terra, paisaxe e relixiosidade son os piares da súa poesía. Nela, luz e tebras enfróntanse constantemente, algo que podedes apreciar moi ben nestes versos que tamén choran con nostalxia o paso do tempo.

Nimbos

Se é que o poema é só un nimbo de lus

que os ollos cegos póñenlles ás cousas

soñadas, ou amadas nas teebras,

das cousas que xa foron e se foron

pro siguen sendo e non se van xa máis,

das sombras que, xogando cos meus ollos,

na  miña vida en lume se enxeriron,

eu deixo eiquí os nimbos, coma cinza

de rosas que onte encheron de perfume

castelo de Parga, no concello de Guitiriz

VIDAL BOLAÑO PARA TODOS E TODAS

Alguén me ensinou hai xa días unha pequenísima aula onde están alumnos con necesidades específicas de apoio educativo. Mostráronme uns debuxos e uns textos sobre Vidal Bolaño. Ata aquí parecía unha actividade máis das que se celebraron no noso centro, en homenaxe ao actor-dramaturgo. Seguramente xa seguistes a Marina.

Pensei que aquilo fora un traballo de Belén, a profesora destes alumnos. Nas fotografías non  o podedes apreciar ben, pero todo ten relevo, para que Melanie, unha alumna invidente puidese coma os demais coñecer o rostro de Vidal Bolaño e facerse con esa imaxe tan característica del, co seu nariz vermello. Aquí coa fita rugosa ela segue o nome do escritor e pode facerse unha idea da disposición que ten cada cousa no panel.

Pero eu estaba equivocada, Belén, o que tivo, foi unha idea marabillosa: uns explicarían aos outros o personaxe. Todos foron mestres, e Laura e Melanie, con máis dificultades cós demais, coñeceron da man dos seus compañeiros a Vidal Bolaño. 

Emocionoume a idea e quero dar  os meus parabéns a Belén e, en especial, a Ana de 1º E, ela, con trazo groso e avultado, fixo este debuxo que as mans de Melanie acariñaron. Haberá máis fermosa homenaxe?

NEGREIRA - OURENSE E OURENSE - NEGREIRA

Ourense, que acostuma máis ben a abafar de calor os seus visitantes, mollou, e ben mollados, os nosos amigos de Negreira que nos visitaron a principios de maio. Por suposto a nós tamén, que non distingue propios de estraños.

Ignacio e Daniel recolleron por escrito as súas impresións dese día en que a climatoloxía nos foi tan adversa.

Un luns de principios de maio produciuse a primeira parte do intercambio entre Negreira e Ourense no que participaban o IES Blanco Amor e o IES Xulián Magariños.
O primeiro encontro cos rapaces de Negreira pareceunos un pouco distante, xa que só os coñeciamos de manter algunha que outra conversa mediante algunha rede social. Este encontro produciuse na ponte romana e dende aí partimos cara ao Campo da Feira. Neste percorrido déronse os primeiro acercamentos entre os rapaces e rapazas de ambos os institutos.
No Campo da Feira comemos o bocadillo nun sitio cuberto con mesas e bancos. Cando acabamos de comer uns rapaces comezaron  a falar, outros xogaban ás cartas ou ao balón, mentres agardabamos que acabasen de comer as profesoras. Cando elas chegaron, comezamos a ruta cara ás termas, uns en bus e outros camiñando baixo a chuvia.
Ao chegarmos a Outariz houbo quen se meteu na auga quente e houbo quen quedou á recollida debaixo da ponte. De volta ao instituto xogamos os partidos de fútbol, que gañaron eles, cunha controvertida arbitraxe. 
Entregóuselles o trofeo e despedímonos con bo sabor de boca e un ata pronto.
 

Seguidamente, Carla e Marina cóntannos como foi a nosa viaxe a Negreira. As fotos que ilustran esta parte do intercambio non llas collemos emprestadas ao Sr. Google, cousa que adoitamos facer e fixemos, nestas dúas de Ourense. Non, estas son nosas, ben, nosas non exactamente, senón de Laura Araújo, pero ela, sempre xenerosa para todo, déixanos poñer que son nosas.

O martes 21 de maio fomos a Negreira. Xa na viaxe de autobús o pasamos ben. Ao chegar, o primeiro sitio ao que nos levaron foi á fábrica de leite Feiraco. Alí explicáronnos un pouco o funcionamento e deixáronnos ver como traballaban algunhas máquinas que envasaban o leite e o gardaban en caixas. Logo asistimos a unha pequena charla sobre o que acababamos de ver e contáronnos a historia da fundación de Feiraco. Ao acabar déronnos batidos e marcapáxinas. A maioría de nós nunca estivera nunhas instalacións deste tipo, así que foi unha boa experiencia.
Despois leváronnos a Ponte Maceira, cunha ponte que se pode relacionar coa nosa ponte romana. A verdade é que era un sitio moi bonito, no que o director do IES  de Negreira, que é historiador, nos explicou cousas sobre o lugar.
Máis tarde leváronnos ao instituto, onde puidemos saudar os compañeiros e tomamos uns bocadillos. Fomos logo ao concello, alí coñecemos o alcalde, ensináronnos as instalacións e agasalláronnos cunha bolsiña con información turística, xa que nestes tempos de crise é o único que nos podían ofrecer. Despois xa fomos comer cos de Negreira ao Auditorio e ao rematar tivemos algo de tempo libre para falar con eles e sacar algunhas fotos. 
E chegou a hora de camiñar, bastante por certo, a un lugar chamado "Refuxio de Covas" e ao chegar, tivemos tamén algo de tempo para falar. Ao regresar ao instituto comezaron os partidos de brilé e fútbol, que gañamos esta vez, déronnos unhas copas e chegou a hora da despedida con bicos e abrazos e de novo ao bus camiño de Ourense. Foi unha boa experiencia , pasámolo todos ben.

 

Non queremos deixar de dar as grazas a todos os profesores implicados nesta actividade, dun e doutro instituto, á guía de Ourense, e moi especialmente á xente de Negreira que tan ben nos trata sempre que imos alá.